Mikrobiom skóry – jak o niego dbać?
Na powierzchni Twojej skóry toczy się niewidoczne gołym okiem życie – tętniący mikrokosmos, w którym miliardy bakterii, grzybów i innych drobnoustrojów współpracują, aby utrzymać Twoją skórę w zdrowiu. Ten niezwykły ekosystem, zwany mikrobiomem skóry, działa jak niewidzialna tarcza: chroni przed szkodliwymi patogenami, wspiera regenerację i pomaga zachować równowagę mikrobiologiczną. Kiedy jednak delikatna harmonia zostaje zaburzona, skóra traci swoją naturalną odporność – staje się wrażliwa, podrażniona, a czasem podatna na stany zapalne. Dowiedz się, jak mądrze wspierać ten fascynujący, mikroskopijny świat i cieszyć się zdrową, promienną cerą.
Czym jest mikrobiom skóry i jaka jest jego rola?
Mikrobiom skóry to niezwykle złożony, dynamiczny ekosystem zamieszkiwany przez miliardy drobnoustrojów – przede wszystkim bakterii, ale także grzybów, wirusów i roztoczy. Ten mikroskopijny świat, niewidoczny dla oka, tworzy na powierzchni naskórka żywą i aktywną biologiczną warstwę, która współpracuje z Twoim organizmem każdego dnia. Skład mikrobiomu jest wyjątkowy dla każdej osoby i zmienia się w zależności od obszaru ciała, tworząc różnorodne nisze ekologiczne – od miejsc bogatych w sebum, przez wilgotne, aż po suche partie skóry.
Głównym zadaniem mikrobiomu jest utrzymanie homeostazy, czyli delikatnej równowagi niezbędnej do zachowania zdrowia i odporności skóry. Pełni on funkcję pierwszej linii obrony, realizując jednocześnie kilka ważnych zadań. Przede wszystkim chroni przed kolonizacją szkodliwych patogenów, konkurując z nimi o przestrzeń i składniki odżywcze. Co więcej, niektóre pożyteczne bakterie – takie jak Staphylococcus epidermidis – wytwarzają naturalne substancje przeciwdrobnoustrojowe, które aktywnie neutralizują potencjalne zagrożenia. Mikrobiom wspiera także prawidłowe funkcjonowanie bariery naskórkowej i reguluje działanie układu odpornościowego, pomagając mu odróżniać drobnoustroje pożyteczne od tych potencjalnie szkodliwych.
Co zaburza równowagę mikrobiomu skóry?
Równowaga mikrobiomu skóry jest wyjątkowo wrażliwa na działanie wielu czynników – zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Jedną z najczęstszych przyczyn jej zaburzenia są niewłaściwe nawyki pielęgnacyjne. Zbyt intensywne oczyszczanie, stosowanie kosmetyków zawierających alkohol lub silne detergenty może naruszać naturalne pH skóry, a tym samym osłabiać pożyteczne drobnoustroje. Podobny efekt wywołuje nadużywanie antybiotyków – zarówno miejscowych, jak i doustnych – które potrafią trwale zmienić skład drobnoustrojów i ograniczyć jego różnorodność.
Na kondycję mikrobiomu wpływają również czynniki wewnętrzne, związane z fizjologią organizmu. Zmiany hormonalne, zwłaszcza w okresie dojrzewania, zwiększają wydzielanie sebum i sprzyjają namnażaniu się bakterii lipofilnych, takich jak Cutibacterium acnes. Istotną rolę odgrywają także wiek, uwarunkowania genetyczne oraz ogólny stan zdrowia. Każdy z tych elementów może zaburzyć delikatną harmonię mikrobiomu, prowadząc do stanu określanego mianem dysbiozy – czyli zachwiania równowagi pomiędzy drobnoustrojami korzystnymi a potencjalnie szkodliwymi.
Zaburzony mikrobiom – objawy, których nie wolno ignorować
Kiedy równowaga mikrobiomu zostaje zaburzona, skóra przestaje funkcjonować prawidłowo i zaczyna wysyłać pewne sygnały. Są to:
Wzmożona wrażliwość i skłonność do podrażnień – skóra reaguje pieczeniem, szczypaniem lub swędzeniem nawet po zastosowaniu łagodnych kosmetyków.
Zaczerwienienie i drobne stany zapalne – mogą pojawiać się miejscowe zaczerwienienia lub pojedyncze, często ropne wykwity.
Uczucie suchości i ściągnięcia – zaburzeniu ulega naturalna zdolność skóry do utrzymania nawilżenia.
Utrata odporności na czynniki środowiskowe – skóra staje się bardziej podatna na działanie wiatru, promieniowania UV, zanieczyszczeń i zmian temperatur.
Dysbiozę skóry obserwuje się także przy niektórych schorzeniach, takich jak:
łuszczyca,
trądzik pospolity i różowaty,
łojotokowe zapalenie skóry,
atopowe zapalenie skóry (AZS).
Dysbioza nie jest wyłącznie chwilowym zaburzeniem, lecz stanem, który może prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego i osłabienia bariery ochronnej skóry. Wczesne rozpoznanie objawów i odpowiednia pielęgnacja ukierunkowana na odbudowę mikrobiomu pozwalają przywrócić równowagę biologiczną i poprawić ogólną kondycję skóry.
Pielęgnacja wspierająca mikrobiom. O czym pamiętać?
Regeneracja mikrobiomu skóry to proces wymagający świadomego podejścia do pielęgnacji. Jeśli problemy skórne są na tyle poważne, że utrudniają codzienne funkcjonowanie, najlepiej skonsultować się ze specjalistą, który pomoże dobrać odpowiednie produkty i zabiegi.
Odbudowa mikrobiomu opiera się na kilku zasadach, które łączą łagodną, ale skuteczną pielęgnację z modyfikacją codziennych nawyków:
Oczyszczanie – podstawą jest unikanie preparatów zawierających silne detergenty, niektóre kwasy i alkohol. Zamiast tego warto wybierać łagodne żele lub pianki, które nie naruszają naturalnej bariery ochronnej skóry. Wieczorem zaleca się dwuetapowe oczyszczanie (olejek + żel lub pianka), które skutecznie usuwa makijaż i zanieczyszczenia, nie podrażniając przy tym cery.
Tonik i serum – powinny dostarczać składników aktywnych, które łagodzą stany zapalne, odbudowują barierę hydrolipidową oraz tworzą środowisko sprzyjające rozwojowi pożytecznych bakterii. Warto, aby w ich składzie znalazły się m.in. probiotyki, prebiotyki, ceramidy, niacynamid, skwalan, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, pantenol, alantoina, beta-glukan oraz kwas hialuronowy.
Krem – ich głównym zadaniem jest wzmocnienie bariery ochronnej skóry oraz utrzymanie odpowiedniego poziomu nawilżenia i odżywienia. Kremy dla skóry z dysbiozą powinny zawierać składniki wspierające regenerację naskórka i równowagę mikrobiologiczną, takie jak ceramidy, kwasy tłuszczowe, niacynamid czy skwalan. Warto wybierać produkty o lekkiej, nietłustej konsystencji, które szybko się wchłaniają, nie obciążają skóry i nie zaburzają jej naturalnego pH.
Ochrona UV – promieniowanie słoneczne może zaburzać równowagę mikrobiomu i osłabiać barierę ochronną skóry. Stosowanie codziennego filtra o szerokim spektrum UVA/UVB, najlepiej łagodnego i dobrze tolerowanego przez skórę wrażliwą, pomaga chronić mikrobiom i wspiera regenerację naskórka.
Czy dieta ma wpływ na mikrobiom skóry?
To, co trafia do naszego organizmu, ma wpływ nie tylko na zdrowie, ale też na kondycji mikrobiomu skóry. Dieta bogata w przeciwutleniacze, witaminy A, C i E, kwasy omega‑3 oraz polifenole wspiera naturalne mechanizmy przeciwzapalne skóry i sprzyja rozwojowi pożytecznych bakterii.
Jeśli chcesz wspomóc regenerację skóry od wewnątrz, sprawdź także BEAUTY - hydrolizowany kolagen rybi z 12 aktywnymi składnikami - różowy grejpfrut.
Z kolei nadmiar cukrów prostych, przetworzonych produktów, nasyconych tłuszczów oraz alkoholu może zaburzać równowagę bakteryjną, nasilać stany zapalne i sprzyjać dysbiozie. Warto więc komponować posiłki tak, aby dostarczały składników łagodzących, przeciwzapalnych i odżywczych, które wspierają zarówno barierę skórną, jak i zdrowy mikrobiom.
Mikrobiom a zdrowa skóra – dlaczego warto o niego dbać
Zdrowa skóra zaczyna się od równowagi mikrobiomu i to właśnie o niego warto dbać każdego dnia. Zamiast skupiać się wyłącznie na leczeniu objawów, takich jak wypryski czy zaczerwienienia, działaj u źródła problemu, wspierając różnorodność pożytecznych mikroorganizmów bytujących na skórze. Dzięki temu staje się ona mniej wrażliwa, lepiej reaguje na czynniki stresowe i szybciej się regeneruje, a jej naturalna bariera ochronna pozostaje mocna i zdrowa.
Bibliografia:
Adamczyk K. i in., The microbiome of the skin, Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2018, 105, 285–297.
Boxberger M. i in., Challenges in exploring and manipulating the human skin microbiome, Microbiome volume 9, Article number: 125 (2021).
Grice E. A., The skin microbiome, Nat Rev Microbiol. 2011 April ; 9(4): 244–253.
Scharschmidt T. C., Segre J. A., Skin microbiome and dermatologic disorders, J Clin Invest. 2025;135(3):e184315.
Smythe P., Wilkinson H. N., The Skin Microbiome: Current Landscape and Future Opportunities, Int. J. Mol. Sci. 2023, 24, 3950.
