Kolagen a żelatyna – czym się różnią i jak wpływają na zdrowie

Kolagen i żelatyna to dwie substancje, które są promowane jako składniki wspierające zdrowie stawów, kości i skóry. Choć mają zbliżoną strukturę, wykazują pewne różnice w zastosowaniu i właściwościach. Żelatyna to produkt, który wykorzystywany jest w przemyśle spożywczym, natomiast kolagen to popularny składnik suplementów diety. Kiedy oraz w jaki sposób stosować kolagen i żelatynę? Jak wpływają na organizm i czy warto je spożywać? Przekonajmy się!

Kolagen – co to jest?

Kolagen należy do grupy białek strukturalnych. Są one odpowiedzialne za budowę i utrzymanie kształtu poszczególnych komórek i tkanek. Kolagen stanowi ⅓ wszystkich białek ludzkiego organizmu. Wyróżnia go duża wytrzymałość i elastyczność, co wynika z jego budowy – potrójnego łańcucha polipeptydowego. W łańcuchu tym przeważają takie aminokwasy jak glicyna, prolina, hydroksylizyna i hydroksyprolina. W organizmie obecnych jest aż 29 typów kolagenu, z czego najważniejsze znaczenie ma:

• Typ I – występuje w największej ilości w ludzkim ciele. Znajduje się w kościach, ścięgnach, więzadłach i skórze.
• Typ II – buduje tkankę szklistą i chrząstki.
• Typ III – jest istotnym elementem skóry i tkanek narządów wewnętrznych.
• Typ V – obecny w skórze, kościach i rogówce.
• Typ XI – znajduje się w dyskach międzykręgowych i chrząstkach [2].

Kolagen to częsty składnik preparatów polecanych w prewencji chorób układu ruchu oraz do pielęgnacji skóry. Dobrej jakości preparaty kolagenowe w swoim składzie zawierają hydrolizowany kolagen. Ta forma jest o wiele lepiej przyswajalna i wykorzystana przez organizm.

Preparaty z kolagenem są dostępne zwykle pod postacią proszku do rozpuszczenia. Zobacz np. hydrolizowany kolagen rybi z naturalną witaminą C - cytrusowa lemoniada. Można je dodać np. do wody, soku lub orzeźwiającego koktajlu.

Żelatyna – jak powstaje

Żelatyna to substancja, która powstaje w wyniku przetwarzania kolagenu. Pozyskuje się ją ze skóry, kości, kopyt i stawów zwierząt rzeźnych. Aby ją uzyskać poszczególne zwierzęce elementy, należy poddać odpowiedniej obróbce. Po dokładnym oczyszczeniu są one mieszane z kwasem lub roztworami zasadowymi, które mają na celu zmiękczenie włókien kolagenowych. Kolejny etap to ekstrakcja, gdzie podczas gotowania kolagen przedostaje się do wody. Następnie otrzymany produkt jest filtrowany, klarowany oraz pozbawiany wody [4].

Gotowa żelatyna jest produktem, który łatwo rozpuszcza się w gorącej wodzie. Po schłodzeniu przybiera stałą postać żelu. Ze względu na tę właściwość żelatyna znalazła zastosowanie w przemyśle spożywczym. Dodaje się ją do galaretek, cukierków, pianek, żelków, a także serków homogenizowanych i wyrobów garmażeryjnych.

Kolagen a żelatyna – podstawowe różnice

Kolagen jest jednym z ważniejszych białek organizmów, natomiast żelatyna to produkt, który w swoim składzie zawiera częściowo przetworzony kolagen. Preparaty z kolagenem oraz proszek żelatynowy mają dokładnie ten sam skład aminokwasów. Co ważne różnią się one zwykle wielkością cząsteczek – gotowy do spożycia kolagen ma mniejszą cząsteczkę, przez co jest on nieco lepiej przyswajane przez organizm.

Kolejna różnica wynika z zastosowania obu produktów. Kolagen jest elementem suplementów diety, natomiast żelatyna wykorzystywana jest głównie w celach spożywczych. Co ważne, kolagen rozpuszcza się zarówno w ciepłej, jak i zimnej wodzie, a żelatyna tylko w ciepłej. Ponadto rozpuszczony preparat z kolagenem nie przyjmuje formy żelu w porównaniu do żelatyny. Te właściwości również wynikają z wielkości cząsteczki obu preparatów.

Właściwości zdrowotne kolagenu i żelatyny

Ze względu na obecność tych samych aminokwasów zarówno żelatyna, jak i preparaty z kolagenem wpływają podobnie na stan zdrowia. Oto ich właściwości:

• zmniejszają dolegliwości bólowe stawów,
• stanowią prewencję chorób układu ruchu,
• wspierają regenerację uszkodzonych tkanek,
• wpływają na utrzymanie mocnej struktury kości,
• przyczyniają się do syntezy kolagenu w organizmie,
• wspomagają pracę jelit i regenerują barierę jelitową,
• wpływają na zwiększenie elastyczności i wytrzymałości skóry,
• poprawiają wygląd skóry, zwiększają jej nawilżenie oraz spłycają zmarszczki,
• wpływają na ograniczenie wypadania włosów i wzmocnienie struktury paznokci [1], [3], [5].

Kolagen czy żelatyna – co wybrać?

Wybór odpowiedniego produktu zależy m.in. od jego zastosowania. Aby poprawić teksturę żywności, sięgnij po żelatynę, która nada jej miękką konsystencję i wzbogaci o aminokwasy. Żelatyna jest też o wiele tańsza i dostępna w niemal każdym sklepie spożywczym. Z powodzeniem możesz ją stosować jako składnik wspierający zdrowie skóry, kości i stawów.

Preparaty kolagenowe, choć mają podobne właściwości zdrowotne, cechują się o wiele lepszą strawnością i przyswajaniem. Ma to związek z mniejszą masą cząsteczkową, która szybciej się wchłania i jest lepiej wykorzystywana przez organizm. Wobec tego suplementacja kolagenem będzie bardziej polecana osobom, które zmagają się z chorobami układu ruchu lub chcą zastosować skuteczną kurację przeciwstarzeniową. Aby czerpać pozytywne efekty z tych suplementów, wybieraj te, które w swoim składzie zawierają hydrolizowane białko kolagenowe.

Bibliografia:
[1] Alipal J. i in., A review of gelatin: Properties, sources, process, applications, and commercialisation, Materials Today Proceedings, February 2021.
[2] Czubak K., Żbikowska H., Struktura, funkcja i znaczenie biomedyczne kolagenów, Ann. Acad. Med. Siles. 2014, 68, 4, 245–254.
[3] Kaziród K. i in., Suplementacja kolagenem - czy przynosi realne korzyści?, Quality in Sport. 2023;13(1):88-107.
[4] Wybór W., Zaborski M., Budowa i właściwości kolagenu oraz żelatyny, Polimery, 2000, 45, nr 1.
[5] https://www.webmd.com/diet/health-benefits-gelatin