Jak rozpoznać niedobory składników odżywczych po wyglądzie skóry, włosów i paznokci

Niedobory witaminowo-mineralne to bardzo powszechny problem i może on spotkać wielu z nas niezależnie od wieku, płci czy stylu życia. W niektórych przypadkach deficyty można wyrównać, stosując zdrową i zbilansowaną dietę. Jednakże część osób będzie wymagało wprowadzenia witamin i składników mineralnych w formie suplementów czy nawet leków. Objawy niedoborów są różne – często niespecyficzne, a często widoczne gołym okiem. Jak je rozpoznać? Wszystko wyjaśniamy poniżej!

Skąd się biorą niedobory składników odżywczych?

Na występowanie niedoborów składa się wiele czynników. Część z nich zależy od nas samych, ponieważ wiąże się z codziennymi wyborami i nawykami. Inne z kolei wynikają z obecności niektórych schorzeń lub zaburzeń. Oto najczęstsze przyczyny niedoborów składników odżywczych:

• Niewłaściwa dieta – jeden z najczęstszych powodów obniżonego poziomu witamin i składników mineralnych. Niskie spożycie warzyw, owoców, produktów zbożowych, dobrej jakości mięsa i nabiału może sprzyjać niedoborom witamin z grupy B, żelaza, magnezu, czy cynku.


• Zaburzenia wchłaniania – choroby układu pokarmowego, takie jak celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, SIBO czy zespół jelita drażliwego, mogą prowadzić do upośledzenia wchłaniania wielu składników odżywczych. Nawet przy prawidłowej diecie organizm może nie być w stanie przyswoić potrzebnych substancji w odpowiednich ilościach, dlatego chorzy powinni być pod stałą opieką lekarza i regularnie badać poziomy poszczególnych składników.


• Zwiększone zapotrzebowanie organizmu – w pewnych okresach życia lub przy intensywnym wysiłku fizycznym i psychicznym organizm potrzebuje więcej witamin i składników mineralnych. Dotyczy to m.in. dzieci i młodzieży w okresie wzrostu, kobiet w ciąży i karmiących, sportowców, a także osób żyjących w ciągłym stresie.


• Przyjmowanie niektórych leków – długotrwałe stosowanie niektórych leków może zakłócać wchłanianie lub zwiększać wydalanie składników odżywczych. Dotyczy to m.in. leków antykoncepcyjnych, moczopędnych, kortykosteroidów, inhibitorów pompy protonowej itp.


• Używki – alkohol czy papierosy powodują niedobory m.in. witamin o właściwościach antyoksydacyjnych np. A, C i E. Oprócz tego mogą zaburzać metabolizm niektórych składników, powodując znaczne ich deficyty.

Jeśli chcesz zadbać o swoją skórę od wewnątrz, sprawdź BEAUTY - hydrolizowany kolagen rybi z 12 aktywnymi składnikami - kiwi limonka.

Niedobory składników odżywczych – po czym je poznać?

Niedobory składników odżywczych, zwłaszcza we wczesnym etapie, często nie dają jednoznacznych objawów lub bywają przez nas ignorowane. Przykładowo – przewlekłe zmęczenie można łatwo zrzucić na stres, brak snu czy przepracowanie. Jednak w miarę pogłębiania się deficytów, ich skutki stają się coraz bardziej odczuwalne i mogą znacząco wpływać na nasze zdrowie oraz codzienne funkcjonowanie. Oto przykłady najczęstszych symptomów skórnych niedoborów poszczególnych witamin i składników mineralnych:

• Witamina A – szorstka i łuszcząca się skóra, nadmierne rogowacenie komórek naskórka, wydłużony czas gojenia się ran [7].


• Witaminy z grupy B – zajady, stany zapalne skóry, przekrwienie oczu, wypadanie włosów (B2), pelagra – objawia się zapaleniem skóry (dermatitis), pęknięciami i stanami zapalnymi błon śluzowych (B3), ŁZS, wysypki (B6), wypadanie włosów, łamliwe paznokcie, łuszcząca się skóra wokół ust, nosa i oczu, surowicze zapalenie skóry (B8), bladość skóry, wypadanie włosów (B9 i B12) [5].


• Witamina C – bladość skóry, szybsze fotostarzenie skóry, zaburzenia bariery hydrolipidowej, trudności w gojeniu się ran, szkorbut [3].


• Witamina D – osłabienie bariery hydrolipidowej skóry, zmiany trądzikowe, wolniejsze gojenie się ran, większa skłonność do rozwoju AZS i łuszczycy [1].


• Żelazo – bladość skóry i śluzówek, sińce pod oczami, łamliwe paznokcie, wypadanie włosów [5].


• Cynk – większa skłonność do dermatoz, słabsza regeneracja skóry, bielactwo paznokci, wypadanie włosów [6].


• Krzem – szybsze starzenie się skóry, osłabienie kondycji włosów i paznokci, zmniejszenie elastyczności skóry [2].


• Siarka – obniżenie jędrności skóry, wypadanie włosów, łamliwość paznokci, nadmierne rogowacenie naskórka, zmiana zabarwienia tęczówki oka (pojawienie się charakterystycznego pierścienia na obwodzie tęczówki) [4].

Jak unikać niedoborów składników odżywczych?

Wiele objawów niedoborów może się pokrywać, co często utrudnia ich szybkie rozpoznanie. Wobec tego tak ważne jest, aby wprowadzić kilka działań profilaktycznych.

Podstawą jest tu zrównoważona i różnorodna dieta. Im bardziej urozmaicone posiłki, tym mniejsze ryzyko wystąpienia deficytów. Szczególną uwagę zwróć na jakość spożywanych produktów. Najlepiej wybierać żywność naturalną i nisko przetworzoną, taką jak warzywa, owoce, kasze, pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy, pestki, rośliny strączkowe, a także dobrej jakości mięso, ryby i nabiał.

Kolejnym ważnym krokiem jest regularna profilaktyka zdrowotna. Przynajmniej raz w roku wykonaj podstawowe badania krwi i moczu, które mogą pomóc w wykryciu ewentualnych niedoborów na wczesnym etapie.

Nie zapominaj też o stylu życia. Oprócz zdrowej diety zadbaj również o równowagę psychiczną, unikanie używek oraz regularną aktywność fizyczną. Troszcząc się kompleksowo o swoje ciało i umysł, znacznie zmniejszasz ryzyko niedoborów i poprawiasz ogólne samopoczucie.

Bibliografia:
1. Bilewicz-Stebel M. i in., Vitamin D in dermatology, Post N Med 2018; XXXI(1A): 55-60.
2. Boguszewska-Czubara A, Pasternak K., Silicon in medicine and therapy, J. Elem. s. 489–497, 2011.
3. Kilian-Pięta E., Witamina C jako niezbędny składnik dla skóry człowieka oraz czynniki determinujące jej wchłanianie, Kosmetologia Estetyczna, 1, 2019, vol. 8.
4. Kuciel-Lewandowska J. i in., Siarka w medycynie i kosmetologii, Kosmetologia Estetyczna, 6, 2017, vol. 6.
5. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB, Normy żywienia dla populacji Polski, 2024.
6. Szcześniak M. i in., Cynk – pierwiastek zdrowia, Farm Pol, 2014, 70(7): 363-366.
7. Zasada M., Adamczyk A., Witamina A. Budowa i mechanizm działania, Kosmetologia Estetyczna, 5, 2018, vol. 7.