Kolagen rybi a gojenie się ran – co mówią badania naukowe?

Gojenie się ran to proces złożony, na który wpływa wiele czynników – od diety, przez odporność, aż po odpowiednie wsparcie składnikami odżywczymi. W ostatnich latach naukowcy coraz uważniej przyglądają się roli kolagenu, zwłaszcza tego pochodzenia rybiego, w regeneracji skóry i tkanek. Wyniki badań sugerują, że może on realnie przyspieszać proces odbudowy i poprawiać wygląd blizn, co otwiera ciekawe perspektywy zarówno w medycynie, jak i w codziennej pielęgnacji.

Jak przebiega proces gojenia się ran?

Gojenie ran to dynamiczny i złożony proces, którego celem jest przywrócenie funkcjonalności i homeostazy uszkodzonej tkanki. Prawidłowe leczenie ran wspiera naturalne mechanizmy organizmu, przyspieszając regenerację i zapobiegając powikłaniom. Organizm ludzki radzi sobie z ranami na dwa sposoby:

• Rychłozrost – dotyczy ran czystych, o równych brzegach, które można zbliżyć za pomocą szwów lub opatrunków. Proces ten przebiega szybko, z minimalnym wytwarzaniem tkanki łącznej i sprawnym odtworzeniem naskórka, dzięki czemu powstają niewielkie, cienkie i zazwyczaj estetyczne blizny.


• Ziarnowanie – to proces charakterystyczny dla ran z ubytkiem tkanek, rozległych, zanieczyszczonych lub takich, których nie można bezpośrednio zamknąć. W tym przypadku proces gojenia jest dłuższy i bardziej złożony: rana musi zostać oczyszczona, następnie stopniowo wypełnia się tkanką ziarninową, a dopiero później pokrywa się nowym naskórkiem. Ostatecznie dochodzi do przebudowy blizny, która jest zwykle większa, grubsza i mniej estetyczna niż w przypadku rychłozrostu.

Fazy gojenia się ran:

• Faza hemostazy (bezpośrednio po powstaniu rany) – płytki krwi tworzą skrzep zamykający ranę i uwalniają substancje, które uruchamiają dalsze procesy naprawcze.


• Faza zapalna (do 48 godzin) – do rany napływają komórki odpornościowe (neutrofile, makrofagi), które usuwają bakterie i martwe tkanki, a także wydzielają czynniki wspierające gojenie.


• Faza proliferacji (2–14 dni) – namnażają się fibroblasty i komórki nabłonkowe, tworzy się ziarnina i nowe naczynia krwionośne, a rana zaczyna pokrywać się świeżym naskórkiem.


• Faza przebudowy (remodelingu) (może trwać nawet kilka lat w zależności od rodzaju rany) – tkanka łączna dojrzewa, kolagen staje się mocniejszy, a blizna z czasem osiąga 70–80% wytrzymałości zdrowej skóry.

Proces gojenia może zostać zaburzony przez różne czynniki:

Czynniki miejscowe:

• zakażenie bakteryjne,
• niedostateczne ukrwienie,
• obecność martwych tkanek,
• nadmierna wilgoć lub przesuszenie.

Czynniki ogólne:

• cukrzyca,
• podeszły wiek,
• choroby naczyniowe,
• niektóre leki (np. steroidy),
• niedożywienie (szczególnie niedobór białka, witamin A, C, E oraz cynku).

Aby rana goiła się prawidłowo, należy o nią stale dbać i przestrzegać kilku istotnych zasad:

• Kontrola zakażenia – zapobiega przewlekłemu zapaleniu.


• Odpowiednie odżywianie – dostarcza budulca do regeneracji.


• Utrzymanie wilgotnego środowiska – przyspiesza migrację komórek.


• Właściwy opatrunek – chroni przed infekcją i utrzymuje optymalne warunki.


• Oczyszczenie z martwych tkanek – usuwa przeszkody utrudniające gojenie.

Czy kolagen ma wpływ na gojenie się ran?

Kolagen to najważniejsze białko w naszym ciele i jeden z głównych składników skóry. W trakcie gojenia rany kolagen działa jak rusztowanie, po którym przesuwają się różne komórki potrzebne do odbudowy tkanek i zamknięcia ubytku – m.in. fibroblasty, keratynocyty i komórki śródbłonka. Gdy kolagen jest wytwarzany w odpowiedniej ilości, rana goi się szybciej, a nowa tkanka jest mocniejsza i mniej podatna na powstawanie grubych, przerostowych blizn.

Jeśli dbasz o poprawę kondycji skóry sprawdź PURE - hydrolizowany kolagen rybi z naturalną witaminą C - bezsmakowy.

Warto jednak pamiętać, że kolagen to nie tylko „szkielet" skóry. Współpracuje też z czynnikami wzrostu, wspiera tworzenie nowych naczyń krwionośnych i wpływa na działanie komórek odpornościowych. Dzięki temu ma ogromne znaczenie zarówno w samym procesie gojenia, jak i w działaniach wspierających odbudowę skóry.

Te właściwości udało się potwierdzić w badaniach naukowych:

• W analizie z 2023 r. (Barzkar i in.) pokazano, że peptydy kolagenowe wyizolowane z kolagenu morskiego (badania in vitro i in vivo) przyczyniają się do przyspieszenia zamykania się ran i wspierają proces regeneracji tkanek poprzez aktywację czynników wzrostu, które pomagają kontrolować migrację komórek odpowiedzialnych za gojenie oraz zapobiegają zakażeniom. Ponadto kolagen morski ma działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne, co sprzyja szybkiemu i efektywnemu gojeniu się ran.


• Badanie z 2022 r. (Geahchan i in.) wykazało, że kolagen morski znacząco przyspiesza gojenie się ran poprzez stymulację migracji fibroblastów i keratynocytów oraz zwiększenie unaczynienia skóry. Peptydy kolagenowe z kolagenu morskiego poprawiają zamykanie się ran i wzmacniają wytrzymałość mechaniczną skóry, co potwierdzono zarówno w badaniach in vitro, jak i na modelach zwierzęcych.


• Podobne wnioski pochodzą z badania z 2019 r. (Yang i in.). Wykazano w nim, że peptydy kolagenowe wspierają regenerację tkanek, ponieważ pobudzają podziały i migrację fibroblastów poprzez aktywację szlaku NF-κB oraz zwiększają produkcję czynników wzrostu. Mają też właściwości antyoksydacyjne, które ograniczają stres oksydacyjny w miejscu rany, co sprzyja gojeniu.

Czy warto stosować kolagen rybi w przypadku ran i urazów?

Badania nad wpływem kolagenu na proces gojenia się ran ciągle trwają, lecz najnowsze analizy pokazują, że może on stanowić obiecujące wsparcie. Kolagen jest na ogół dobrze tolerowany przez organizm i rzadko powoduje działania niepożądane, dlatego może być stosowany w okresie rekonwalescencji. Nie powinna to być jednak jedyna metoda leczenia – kolagen powinien stanowić uzupełnienie kompleksowej terapii obejmującej odpowiednią opiekę medyczną, zbilansowaną dietę i inne zalecenia lekarskie.

Przed rozpoczęciem suplementacji kolagenu, szczególnie w przypadku poważnych ran czy urazów, warto skonsultować się z lekarzem, farmaceutą lub fizjoterapeutą w celu dopasowania go do indywidualnego planu leczenia i stanu zdrowia pacjenta.

Bibliografia:

1. Barzkar N. i in., Marine collagen: purification, properties and application, Front. Mar. Sci. 10:1245077, 2023.

2. Dąbrowiecki S., Fizjologia i patofizjologia procesu gojenia ran, Polska Medycyna Paliatywna 2003, tom 2, nr 4.

3. Geahchan S. i in., Marine Collagen: A Promising Biomaterial for Wound Healing, Skin Anti-Aging, and Bone Regeneration, Mar. Drugs 2022, 20, 61.

4. Mościcka P. i in., Analiza wybranych czynników wpływających na proces gojenia ran przewlekłych, Leczenie Ran 2024; 21 (2): 57-63.

5. Orlińska K. i in., Wound healing – characteristics of the ideal dressing, Ann. Acad. Med. Siles. (online) 2023; 77: 197–203.

6. Yang F. i in., Marine Collagen Peptides Promote Cell Proliferation of NIH-3T3 Fibroblasts via NF-B Signaling Pathway, Molecules 2019, 24, 4201.